Saltanat
Kavgası
Bayezid
Ve Cem
Fatih Sultan Mehmet öldüğü zaman büyüğü Bayezid ve küçüğü Cem olmak
üzere iki oğlu kalmıştı; Bayezid merkezi Amasya olarak Rum eyaleti ve Cem de
merkezi Konya olmak üzere Karaman eyaleti valisi idiler. Fatih'in, Mustafa
isminde bir oğlu daha olup bu, babasının sağlığında 879 Rebiyülahır (1474 Ağustos)'da vefat etmiş olduğundan o
sırada Kastamonu sancakbeyi bulunan Şehzade Cem biraderinin yerine Karaman
valiliğine tayin edilmişti.
Babası öldüğü zaman büyük Şehzade Bayezid otuz dört yaşında olup
1459'da doğan Cem Sultan da henüz yirmi üç yaşında bulunuyordu. Her iki şehzade
de iyi tahsil görmüş ve iyi yetişmişti; kardeşinden on bir yaş büyük olmasından
dolayı Bayezid, malûmatça daha üstün olmakla beraber meşrep ve
incelik itibariyle Cem daha sevimli olup aynı zamanda cesur ve dinamik idi.
Sultan II. Mehmet tedvin ettirdiği kanunnamede kendisinden sonra
evlatlarından hangisinin hükümdar olacağını göstermeyerek eski an'aneyi kabul
etmiş ve evlatlarından her kime saltanat nasip olursa nizam-ı âlem için kardeşlerini öldürmesi hakkında kanuna açık
olarak bir madde koydurmuştu. Şu halde hükümdar olmak iki tarafın faaliyetine
ve devlet erkânının ittifakına ve bazı defa da Kapıkulu yaya askerinin yani
hükümdar muhafızı yeniçerilerin istediklerine bağlı kalıyordu.
Fatih Sultan Mehmet’in, iki oğlundan Cem Sultan'ı daha çok sevdiği
anlaşılıyordu. Bayezid sefahate meyli sebebiyle babasının ihtarına maruz
kalmıştı. Bu işte Cem'i seven vezir-i âzam Karamanı Mehmed Paşa'nın da rolü
vardı; hatta bunun vezir-i âzamlığı zamanında tedvin edilmiş olan Kanunnâme-i Âl-i
Osman'da şehzadelere yazılacak elkab numunesi gösterilirken vezir-i âzamın
gayretkeşliği ile Cem’in isminin zikredilmesi ve bu kayda padişahın ses
çıkarmaması dikkati çekmektedir. Bununla beraber Fatih, hükümdarlık işini
kadere bırakmıştır.
Her iki şehzadenin babalarının yanında rehin olarak oğulları vardı.
Bayezid'in oğlunun adı Korkut ve Cem'in oğlunun da Oğuz Han idi. Vezir-i âzam
Karamanı Mehmed Paşa ile o sırada İtalya seferinde bulunan eski vezir-i âzam
Gedik Ahmed Paşa, Cem taraftan oldukları
gibi
yeniçeriler de Bayezid'e meyyal idiler.
Yorumlar